11.01.2024r na stronie RCL pojawiła się kolejna ( już siódma) wersja projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa. Projektowana ustawa ma na celu wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii w której ustanowione są  zasady i procedury dotyczące ochrony „sygnalistów”, czyli osób, które zgłaszają informacje uzyskane w kontekście związanym z pracą na temat naruszeń prawa UE.
Obowiązek wdrożenia omawianych przepisów do polskiego porządku prawnego upłynął 17 września 2021 r i KE skierowała do TSUE skargę na Polskę. Dlatego Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej traktuje prace nad  ustawą implementującą zapisy dyrektywy priorytetowo.

 

 

Resort przyjął, że implementacja dyrektywy 2019/1937 nastąpi nie w drodze nowelizacji istniejących projektów ustaw, lecz w odrębnej ustawie. Szeroki zakres koniecznych do wdrożenia rozwiązań oraz względy przejrzystości regulacji dotyczącej nowych instytucji prawnych przemawiają za ujęciem przepisów związanych ze zgłaszaniem naruszeń prawa i ochroną zgłaszających w odrębnej, kompleksowej ustawie podkreśla ministerstwo.

Z uwagi na fakt, że dystrybutorzy ubezpieczeń – jako podmioty zobowiązane 1/  – mają obowiązek wdrożyć w swoich spółkach przepisy o ochronie sygnalistów, nie zależnie od ilości zatrudnianych osób – na stronie internetowej Stowarzyszenia już w styczniu 2022r ukazał się artykuł „Ochrona sygnalistów a brokerzy ubezpieczeniowi” wyjaśniający: kto jest sygnalistą, jakie będą potrzebne dokumenty i jakie sankcje grożą za niewdrożenie odpowiednich przepisów. Poza tym w dniu 3 lutego 2022r odbyło się dwu godzinne szkolenie pt.” Ochrona sygnalistów – nowe obowiązki pracodawców” podczas którego, poza częścią teoretyczną została pokazana swoista „ściąga” dla pracodawców w zakresie procedury i sposobu dokonywania zgłoszeń oraz zasad ich obsługi : prawidłowa dokumentacja, odpowiednie rozwiązania informatyczne, praktyczne przygotowanie zespołu do obsługi zgłoszeń oraz działań mających na celu zmianę mentalności pracowników do pozycji sygnalisty. Przekazywane założenia oraz informacje były przygotowane przede wszystkim w oparciu o przepisy dyrektywy o sygnalistach, bo zmieniające się projekty ustawy krajowej powodowały chaos prawny.

Ostatni, styczniowy projekt ustawy z br. porządkuje wiele zagadnień i wraca do zapisów zgodnych z wymaganiami dyrektywy.

Najważniejsze założenia przewidują:

• rozszerzenie zakresu naruszeń prawa poza przepisy unijne o aspekty prawa krajowego,
• RPO jako ostatecznie wybrany podmiot do sprawowania pieczy nad ochroną sygnalistów,
• fakultatywne, a nie obligatoryjne wydawanie zaświadczeń o podleganiu ochronie,
• miesięczne vacatio legis od dnia opublikowania ustawy,
• dodatkowy miesiąc na wdrożenie odpowiednich kanałów zgłoszeń od dnia wejścia w życie ustawy.

Planowany termin przyjęcia projektu przez RM został ustalony na I kw.2024r. Jego pilny charakter wynika ze znaczącego opóźnienia (ponad dwa lata) wdrożenia unijnych przepisów do krajowego porządku prawnego.

Terminy wdrożenia będą więc stosunkowo krótkie i dlatego warto już zacząć przygotowania, aby przeprowadzić projekt bezstresowo.

Warto też dodać, że sankcje za brak wprowadzenia omawianych przepisów nie ograniczone się tylko grzywny, ale mogą również dotyczyć ograniczenia wolności.

Poza tym jest jeszcze jeden powód dla którego nie warto czekać, bo jak pokazują badania sygnaliści byli najlepszym źródłem informacji o wewnętrznych nadużyciach i stanowiąc 43 %   w 2020r. Dlatego im szybciej wykryjemy nieprawidłowości, tym szybciej ograniczymy straty w firmie. Przekonało się o tym wielu pracodawców, którzy już uruchomili kanały zgłoszeniowe.

Swoją przygodę z „ochroną sygnalistów” rozpoczęłam w 2022r, przeprowadziłam kilkanaście szkoleń z tego zakresu oraz uczestniczyłam w realizacji wdrażania takich projektów w biurach rachunkowych czy firmach brokerskich i dlatego uważam, że to ostatni moment, aby rozpocząć prace nad wewnętrzną procedurą, która będzie sprawnie działać w praktyce i odpowiadać specyfice firmy.

Warto też zwrócić uwagę, że dwu miesięczny czas na wdrożenie przez podmioty zobowiązane kanałów zgłoszeń z uwagi na wprowadzenie nowych rozwiązania lub zmian w systemach IT jest okresem bardzo wymagającym.

1/ wśród podmiotów zobowiązanych znajdują się m.in. dystrybutorzy ubezpieczeń: agenci ubezpieczeniowi, brokerzy ubezpieczeniowi –art. 1.pkt 9 ustawy AML. Dyrektywa  UE 2019/1937- załącznik część II B art.2 ust.1 lit. a

Teresa Grabowska

TG-Doradztwo i Zarządzanie biuro.tg.doradztwo@gmail.com;  604 171 771